CCCL ร่วมกับ สถานทูตออสเตรเลีย จัดมาสเตอร์คลาส “Becoming the Next Generation Climate Storytellers” บรรยายโดย เดมอน กาโม ในสัปดาห์ Bangkok Climate Action Week (BKKCAW)

เมื่อวันศุกร์ที่ 3 ตุลาคม 2568 ที่ผ่านมา CCCL ร่วมกับ สถานทูตออสเตรเลีย จัดมาสเตอร์คลาส “Becoming the Next Generation Climate Storytellers” บรรยายโดย เดมอน กาโม (Damon Gameau) เพื่อแบ่งปันความรู้และแนวคิดให้กับคนทำหนัง ถึงพลังของการเล่าเรื่องเพื่อขับเคลื่อนการเปลี่ยนแปลงทางสังคมและสิ่งแวดล้อม กิจกรรมจัดที่ห้องออดิทอเรียม ชั้น 5 หอศิลปวัฒนธรรมแห่งกรุงเทพมหานคร

สรุปมาสเตอร์คลาส:

มนุษย์ทุกคนดำรงอยู่ภายใต้ “เรื่องเล่ารวม” (Collective Story) มนุษย์ทุกคนอยู่ภายใต้เรื่องเล่ารวมขนาดใหญ่ที่กำหนดพฤติกรรมของเรา รวมถึงระบบเศรษฐกิจที่เราอาศัยอยู่ ขณะเดียวกัน “เรื่องเล่าส่วนบุคคล” ก็ทรงพลังไม่แพ้กัน เพราะเรื่องราวที่เราบอกกับตัวเองในแต่ละวันสามารถเปลี่ยนแปลงวิธีคิด ความสัมพันธ์ และชีวิตได้อย่างแท้จริง

เรื่องเล่าคือจุดเริ่มต้นของการเปลี่ยนแปลงทางสังคมในทุกระดับ

“เรื่องเล่าหล่อหลอมวัฒนธรรม วัฒนธรรมขัดเกลาเหล่าผู้นำ

ผู้นำออกแบบนโยบาย และนโยบายกำหนดระบบสังคม”

ดังนั้น การเปลี่ยนแปลงระบบต้องเริ่มจากการเปลี่ยน “เรื่องเล่า” เสียก่อน

"เราใช้ความกลัวและความหนักหน่วงมากเกินไป มันทำให้พวกเขาผลักไสประเด็นพวกนี้ เพราะมันใหญ่เกินจะแก้ไข และไม่อยากมีส่วนร่วมเกี่ยวกับเรื่องนี้อีกต่อไป" - เดมอน กาโม (Damon Gameau)

จากความกลัวสู่ความหวัง

การสื่อสารเรื่องวิกฤตสภาพภูมิอากาศในอดีตมักอาศัย “ความกลัว” ซึ่งทำให้ผู้คนถอยห่างประเด็นนี้ออกไปเรื่อย ๆ และคุณเดมอน กาโม ยังได้อธิบายเรื่องนี้ในเชิงวิทยาศาสตร์ว่า ความกลัวนั้นกระตุ้นระบบลิมบิก (limbic system) จนปิดการทำงานของสมองส่วนหน้าที่ใช้เหตุผล (prefrontal cortex) ทำให้ผู้ฟังรู้สึกหมดหวังและถอยห่างจากปัญหา

แนวทางใหม่คือการเล่าเรื่องที่ สร้างแรงบันดาลใจและความตื่นเต้นเกี่ยวกับอนาคต ให้ผู้คนเห็นภาพของโลกที่พวกเขาอยากร่วมสร้าง ไม่ใช่โลกที่ต้องหวาดกลัว

"สิ่งที่เราต้องการมากขึ้น คือเรื่องราวที่สร้างแรงบันดาลใจ และแสดงให้พวกเขาเห็นว่าโลกอีกด้านหนึ่งของวิกฤตโลกรวนนี้อาจมีหน้าตาเป็นอย่างไร... เพื่อให้พวกเขารู้สึกมีส่วนร่วม เชื่อมโยง และรู้สึกว่านั่นคือโลกที่พวกเขาต้องการช่วยสร้างสรรค์ให้กับลูกหลานของพวกเขา" - เดมอน กาโม (Damon Gameau)

ทำให้เรื่องราวมีความเป็นมนุษย์และเข้าถึงได้

การใช้ศัพท์เทคนิค เช่น “net zero” หรือ “anthropogenic” ทำให้ผู้ฟังส่วนใหญ่รู้สึกห่างเหิน เรื่องเล่าควร “ทำให้ใกล้ตัว” และ “เป็นมนุษย์” มากขึ้น เช่น เล่าว่าภาวะโลกร้อนส่งผลต่อเมล็ดกาแฟหรือช็อกโกแลตที่เราดื่มกินทุกวันอย่างไร

Damon Gameau ผู้กำกับที่ใช้สื่อภาพยนตร์เป็นเครื่องมือหลักในการขับเคลื่อนสังคม:

• That Sugar Film (2014): ภาพยนตร์ทดลองส่วนตัวเกี่ยวกับการบริโภคน้ำตาลแฝงในอาหารสุขภาพ นำเสนอด้วยอารมณ์ขันและวิชวลสนุกสนาน จนกระตุ้นให้หลายประเทศออกนโยบายภาษีเครื่องดื่มรสหวาน

• 2040: ภาพยนตร์ที่ใช้ CGI จำลองโลกอนาคตที่งดงาม หากเราร่วมกันลงมือแก้ปัญหา เป้าหมายคือการสร้าง “ความหวังและความตื่นเต้น” มากกว่าความกลัว ส่งผลให้เกิดโครงการจริง เช่น ฟาร์มสาหร่ายทะเล และแรงบันดาลใจให้เยาวชนเปลี่ยนอาชีพ

• Future Council: ถ่ายทอดเรื่องราวของนักเคลื่อนไหวเยาวชน 8 คน ผ่านมุมมองแห่งความเห็นอกเห็นใจ (empathy) และจริยธรรม เพื่อเสนอระบบใหม่ที่มนุษย์อยู่ร่วมกับโลกอย่างสมดุล

เรื่องเล่าต้องนำไปสู่การลงมือทำและการฟื้นฟู

เรื่องเล่าที่ดีต้องไม่หยุดเพียงการปลุกอารมณ์ แต่ต้องเชื่อมโยงอารมณ์นั้นกับ การลงมือทำ (Action) และ การฟื้นฟู (Regeneration) และคุณเดมอน กาโม ยังสร้างแพลตฟอร์มให้ผู้ชมสามารถลงมือทำทันทีหลังรับชม เช่น การสนับสนุนโครงการสิ่งแวดล้อมหรือการฟื้นฟูดินและระบบนิเวศ ซึ่งเป็นแนวทางแก้ปัญหาที่แท้จริงและยั่งยืน

ศิลปิน นักเล่าเรื่อง และผู้สร้างสรรค์มีบทบาทสำคัญในการสื่อสารข้อมูลของนักวิทยาศาสตร์ให้เข้าใจง่ายขึ้น พร้อมนำ “ความเห็นอกเห็นใจ” กลับคืนสู่สังคม

สื่อสารให้เหมาะสมกับกลุ่มเป้าหมาย

การสื่อสารเรื่องสิ่งแวดล้อมไม่สามารถใช้วิธีเดียวกับทุกกลุ่มได้ เช่น การพูดคุยกับนักการเมืองหรือองค์กรใหญ่ต้องอาศัยเรื่องราวที่แสดงภาพชัดเจนว่านโยบายจะเปลี่ยนชีวิตผู้คนอย่างไร และควรใช้ภาษาที่ทำให้พวกเขารู้สึกว่านี่คือ “โอกาสใหม่” ที่น่าตื่นเต้น เพื่อเปิดทางให้เกิดการยอมรับและความร่วมมือ